نحوه کار با پرینتر فیلامنتی
راهنمای کامل کار با پرینتر فیلامنتی (FDM/FFF 3D Printer)
پرینترهای فیلامنتی یا FDM (Fused Deposition Modeling) یکی از رایج‌ترین نوع پرینترهای سه‌بعدی هستند که برای کاربران خانگی، هنری و صنعتی کاربرد فراوان دارند. در این مقاله، به صورت جامع مراحل کار با پرینتر فیلامنتی، نکات مهم، مشکلات رایج و روش‌های رفع آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
---
۱. شناخت اجزای اصلی پرینتر فیلامنتی
۱.۱. اکسترودر (Extruder)
وظیفه: گرم کردن و اکسترود کردن فیلامنت به داخل نازل.
انواع: Direct Drive و Bowden.
نکته: کیفیت اکسترودر روی کیفیت چاپ و سرعت چاپ تاثیر دارد.
۱.۲. نازل (Nozzle)
قطر رایج: 0.4 میلی‌متر، قطر کمتر جزئیات بالاتر، قطر بیشتر سرعت چاپ بالاتر.
جنس: برنج، استیل یا پوشش دار (برای فیلامنت‌های ساینده).
۱.۳. بستر چاپ (Print Bed)
انواع: شیشه، PEI، BuildTak.
حرارت‌دار یا بدون حرارت: برای چسبندگی بهتر، مدل‌های بزرگ یا فیلامنت‌های خاص، بهتر است بستر حرارت‌دار باشد.
۱.۴. فیلامنت
متداول‌ترین‌ها: PLA (ساده و کم‌دردسر)، ABS (محکم ولی نیاز به حرارت)، PETG (سخت و انعطاف‌پذیر).
قطر رایج: 1.75 میلی‌متر یا 2.85 میلی‌متر.
۱.۵. کنترلر و صفحه نمایش
وظیفه: مدیریت چاپ، تنظیم دما، حرکت محورها و شروع/توقف چاپ.
---
۲. آماده‌سازی قبل از چاپ
۲.۱. نصب و کالیبراسیون بستر
سطح بستر باید صاف باشد.
کالیبراسیون بستر با استفاده از پیچ‌های تنظیم و بررسی فاصله نوک نازل تا بستر (Paper Test).
۲.۲. آماده‌سازی مدل سه‌بعدی
مدل را با نرم‌افزارهای Slicer مثل **Cura، PrusaSlicer، Simplify3D** برش بزنید.
تنظیم ارتفاع لایه، سرعت چاپ، دمای نازل و بستر.
افزودن ساپورت (Support) در مدل‌های با overhang.
۲.۳. پیش‌گرم کردن نازل و بستر
دمای مناسب نازل و بستر بسته به نوع فیلامنت تنظیم شود.
مثال: PLA نازل 200-210°C، بستر 50-60°C.
---
۳. فرآیند چاپ
۳.۱. بارگذاری فیلامنت
انتهای فیلامنت را به آرامی وارد اکسترودر کنید.
با استفاده از کنترلر، فیلامنت را تا نازل عبور دهید تا به طور یکنواخت اکسترود شود.
۳.۲. شروع چاپ
مدل را از نرم‌افزار Slicer به پرینتر منتقل کنید (SD Card / USB / Wi-Fi).
چاپ را شروع کنید و بررسی کنید لایه اول به خوبی روی بستر بچسبد.
۳.۳. نظارت بر چاپ
لایه اول باید صاف و یکنواخت باشد.
در طول چاپ، بررسی کنید فیلامنت به طور مداوم تغذیه شود.
در صورت توقف یا گیر کردن فیلامنت، چاپ را متوقف و مشکل را رفع کنید.
---
۴. پایان چاپ و خارج کردن مدل
۴.۱. خنک شدن مدل
پس از پایان چاپ، اجازه دهید بستر و مدل خنک شوند.
خنک شدن مناسب از تغییر شکل یا Warp جلوگیری می‌کند.
۴.۲. جدا کردن مدل
با کاردک یا اسپاتول به آرامی مدل را از بستر جدا کنید.
اگر مدل به خوبی نچسبیده بود، قبل از شروع چاپ بعدی بستر را تمیز کنید.
---
۵. پس‌پردازش
۵.۱. حذف ساپورت‌ها
ساپورت‌ها را با انبردست یا ابزار مخصوص جدا کنید.
در صورت نیاز، سطح چاپ را با سمباده صاف کنید.
۵.۲. پرداخت نهایی
استفاده از اسپری یا رنگ مخصوص برای ظاهر بهتر.
در صورت چاپ با ABS، می‌توان از بخار استون برای صاف کردن سطح استفاده کرد.
---
۶. مشکلات رایج و راه‌حل‌ها
| مشکل | علت | راه‌حل |
| ------------------- | ------------------------------------------- | --------------------------------------------------- |
| نچسبیدن لایه اول | فاصله نازل زیاد، بستر تمیز نیست | کالیبراسیون مجدد بستر، تمیز کردن با ایزوپروپیل الکل |
| پیچیدن (Warp) | تغییر دمای ناگهانی، ABS بدون بستر حرارت‌دار | استفاده از بستر حرارت‌دار، چاپ در محفظه بسته |
| فیلامنت گیر می‌کند | انسداد نازل، فیلامنت خراب | تمیز کردن نازل، جایگزینی فیلامنت |
| لایه‌ها جدا می‌شوند | دمای نازل کم، خنک‌کن بیش از حد | افزایش دما، کاهش فن خنک‌کن |
---
۷. نکات ایمنی
در هنگام چاپ، محل را تهویه کنید.
از دستکش هنگام تعویض فیلامنت استفاده کنید.
پرهیز از تماس مستقیم با نازل داغ.
فیلامنت‌ها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
---
جمع‌بندی
کار با پرینتر فیلامنتی نیاز به صبر و دقت دارد. با شناخت اجزا، کالیبراسیون صحیح، انتخاب تنظیمات مناسب و نظارت بر چاپ، می‌توان مدل‌های با کیفیت و دقیق چاپ کرد. رعایت نکات ایمنی و نگهداری صحیح پرینتر، عمر دستگاه را طولانی‌تر و چاپ‌ها را با کیفیت‌تر می‌کند.